Een generatie vakvrouwen in de wijnbouw brengt vernieuwing in de Bordeauxwijnen
Mar 5, 2019
Een generatie vakvrouwen in de wijnbouw brengt vernieuwing in de Bordeauxwijnen
De Internationale Dag van de Rechten van de vrouw, die op 8 maart wordt gevierd, is een mooie gelegenheid om enkele vrouwelijke wijntechnici in de schijnwerpers te zetten, die zich inzetten voor de vernieuwing van de Bordeauxwijnen. Als œnologe, wijnmanager, keldermeesteres, technisch directrice, kwaliteits- en milieuverantwoordelijke... bekleden zij allen sleutelposities en nemen zij het lot van de wijnen op hun domein in handen. Vanuit hun passie voor hun beroep en de wijn, dragen zij bij aan de dynamiek en kwaliteit van de wijnproductie in de Bordeaux. Ze zijn modern en gaan voor innovativiteit en duurzaamheid. Maak kennis met deze bijzondere vrouwen en hun verhalen in een kort overzicht van de verschillende wijnberoepen en de kunst waarmee deze vrouwen wijn van de hoogste kwaliteit maken, die in hele wereld erkend wordt.
De vakvrouwen uit Bordeaux
Malika Faytout-Boueix – Technisch directrice
Château Lescaneaut - Castillon-Côtes de Bordeaux – Biologische landbouw
Certificering écocert, ISO 14001 en Haute Valeur Environnementale, actief bezig met SME. www.chateau-lescaneaut.com
Wat is jouw verhaal? Ik ben geboren in Lescaneaut en ben nu de 6e generatie van wijnbouwers. Als kind vergezelde ik mijn grootvader en mijn vader in de wijngaarden en de familiekelder. Ik vond het heerlijk om wijn te leren maken, ik was gefascineerd door de magie van het hele proces en genoot daar enorm van! Ik had mijn eigen vat roséwijn waar ik helemaal alleen voor mocht zorgen. Ik hield van het remonteren, raakte het materiaal graag aan... Toch heb ik niet meteen voor het beroep van wijnbouwer gekozen, omdat het niet haalbaar was om samen met mijn vader te werken op ons kleine landgoed van 8,8 ha. Ik ben 20 jaar lang psychologe geweest. In 2002 heeft mijn man de wijngaarden van mijn vader overgenomen. Rond mijn veertigste wilde ik weer in contact komen met de natuur en mijn jeugd. Het was dus zowel de terugkeer naar mijn roots als het voortzetten van de familiale knowhow en een gastronomische passie die me tot het beroep van wijnbouwer hebben gebracht.
Wat is je huidige functie? Ik doe echt alles. Wij maken onze wijnen samen, van begin tot einde. Het meest houd ik van de oogst en de wijnbereiding.
Wat voor wijnbouwster ben je? Ik ben instinctief en enthousiast. Als ik in de wijnkelder sta, word ik een beetje als een kind. Gek genoeg heb ik ook vele twijfels.
Voor jou is wijn… de zon, de natuur en flessen met verhalen. Ik produceer graag wijn met een eigen identiteit, die een wijnjaar kenmerkt.
Wijnbouwer zijn betekent voor jou… veel stress, wegens de klimaatschommelingen, maar ook pure magie. Een engagement voor biologisch landbouwen.
Welke vernieuwingen bracht jij tot stand? Ik heb onderwijs gevolgd bij Denis Dubourdieu om het universitair diploma “Degustatie” te behalen en hij heeft me de zachte en behoedzame extractie geleerd.
Is het moeilijk om vrouw te zijn in dit beroep? Je moet in goede fysieke conditie zijn om in de wijngaard of in de wijnkelder te kunnen werken. Ik denk dat er geen vrouwen- of mannenwijnen zijn. Er zijn ‘alleen’ terroirs en persoonlijkheden.
Lucie Lauilhé – Technisch directrice
Château Patache d’Aux - Crus bourgeois de Médoc
www.chateaupatachedaux.com
Wat is jouw verhaal? Als landbouwingenieur en œnologe sinds 2011 heb ik mijn vak geleerd in Languedoc, Bordeaux, Armagnac en Australië. Daarna wilde ik in de productie stappen om het hele proces onder de knie te krijgen. Ik wilde een samenhang creëren tussen de terroir en het eindproduct. Ik was helemaal niet voorbestemd voor het beroep van wijnbouwer, mijn ouders waren middenstanders in de Landesstreek.
Wat is je huidige functie? Ik ben technisch directrice van de Château Patache d'Aux, een Cru Bourgeois gelegen in Bégadan in het noorden van de Médoc (58 ha) en ook verantwoordelijk voor een andere Cru Bourgeois, de Château Leboscq in Saint Christoly (21 ha). Elke dag leid ik de teams bij het juist doorlopen van de verschillende stappen die nodig zijn voor het maken van de wijn, van op de wijngaard tot in de wijnkelder. De bedoeling is het werk in de wijngaard zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen. We willen de kwaliteit verbeteren door plantgoed en bodem optimaal op elkaar af te stemmen. Het is in de wijngaard dat het verhaal van een wijn begint, en dat is wat me het meeste boeit!
Waarom heb je net voor deze functie gekozen? Om in alle stadia van de wijnproductie te kunnen ingrijpen. Mijn werk geeft me veel voldoening, elk jaar is een uitdaging, elk wijnjaar een nieuwe geboorte...
Voor jou is wijn… een product bestemd om mensen plezier te verschaffen en soms ook te doen dromen.
Wijnbouwer zijn betekent voor jou… Moeder Natuur temmen om een product te creëren dat genot verschaft. Elk jaar is uniek en wordt gekenmerkt door de 'millésime'.
Welke wijnen wil jij maken? Een wijn met een verhaal en een territoriale identiteit, die niet alleen door ingewijden, maar ook door nieuwkomers begrepen en gewaardeerd.
Welke vernieuwingen bracht jij tot stand? Ik probeer eenvoudigweg mijn visie als landbouwkundige naar voren te brengen om in elk stadium van de productie een grotere precisie te verkrijgen.
Is het moeilijk om een vrouw te zijn in dit beroep? Ik ondervind geen bijzondere problemen. Het beroep begint nu snel te vervrouwelijken en binnenkort zijn er evenveel ‘wijnbouwsters’ als wijnbouwers!
Wat is jouw droom voor de toekomst? Van de Château Patache d’Aux een referentie voor de Medoc en een must voor iedere wijnkelder maken!
Sandrine Garbay – Keldermeesteres en œnologe
Château d’Yquem - Sauternes
www.yquem.fr
Wat is jouw verhaal? Op 18-jarige leeftijd besloot ik œnologie te gaan studeren, uit liefde voor de chemie, biologie en biochemie. Niemand in mijn familie uit Bordeaux had iets met wijn te maken, maar de passie voor wijn heb ik wel van mijn ouders geërfd. Ik ben afgestudeerd in œnologie in 1989, en heb daarna wetenschappelijk onderzoek aan de Faculteit Œnologie in Bordeaux gedaan. In 1994 ben ik dan bij Yquem gestart als kwaliteitsverantwoordelijke.
Wat is je huidige functie? Sinds 1998 ben ik keldermeesteres bij Château d’Yquem. Ik ben verantwoordelijk voor de hele wijnbereiding, van het binnenkomen van de druiven tot de botteling. Ik geef leiding aan een team van 9 personen en volg de gisting en rijping van de wijnen op de voet.
Waarom heb je net voor deze functie gekozen? Omdat ik echt wijn wilde maken, midden in de productie wilde staan.
Wat voor wijnbouwster ben je? Ik ben niet echt een wijnbouwster, maar eerder een wijnmaakster. Ik wil zoveel mogelijk respect opbrengen voor de oogst die bij de wijnmakerij aankomt. Elk wijnjaar is anders en het is onze rol om er elk jaar het beste van te maken, zonder opsmuk of bijsturing. Zuiverheid, elegantie en rijpingspotentieel zijn onze drie pijlers om onze wijnen te bouwen.
Voor jou is wijn… in de eerste plaats een edele en feestelijke drank om te delen met genodigden die houden van goede dingen en gastronomie.
Wat vind je het leukst in je beroep? De koortsachtige drukte van de oogst, de geboorte van een nieuw wijnjaar, dat is altijd een spannend moment. Ik hou ook van de grote verscheidenheid aan taken. Ik heb een boeiend beroep!
Welke wijnen wil je maken? Wijnen die hun terroir perfect weergeven, wijnen die zuiver, evenwichtig en verfijnd zijn, en geschikt zijn om te bewaren.
Vrouw zijn in dit beroep betekent voor jou… een sprong vooruit voor de wereld van de wijn, want die is al te lang gesloten gebleven voor vrouwen. Diversiteit brengt altijd grote vooruitgang voor onze samenleving! Voor mij persoonlijk was het een grote eer om tot keldermeesteres te worden benoemd. Ik vond het belangrijk om mijn werk goed te doen, om de mannen wijnbouwers aan te moedigen om vrouwen aan te werven.
Is vrouw zijn eerder een nadeel of een voordeel in dit beroep? Tot in de jaren negentig was het moeilijk. Nu worden vrouwen veel meer geaccepteerd en aangemoedigd om wegen te gaan die vroeger uitsluitend als mannelijk werden bestempeld. Wij kijken en voelen anders en hebben een andere aanpak, en dat kan een aanvulling zijn op die van de man, maar het doel is hetzelfde: wijnen maken die het best in harmonie zijn met hun terroir en hun geschiedenis.
Wat is jouw droom voor de toekomst? Mijn droom heb ik al waargemaakt! Mijn ambitie: wat ik tijdens die 25 jaar bij Yquem geleerd heb, doorgeven aan de jongere generatie.
Marie-Catherine Dufour – nieuwe technisch directrice bij de CIVB
www.bordeaux.com
Wat is jouw verhaal? Na mijn studies van ingenieur in de landbouw, wijnbouw en wijnbouweconomie, heb ik gewerkt voor de ‘Chambre d'agriculture de la Gironde’ als adjunct-directeur van de dienst wijngaard en wijn, alvorens ik in dienst trad bij het ‘Institut français de la vigne et du vin’ als regionaal directrice van Nouvelle-Aquitaine.
Wat is je huidige functie? Sinds januari 2019 ben ik technisch directrice van de CIVB. Mijn opdracht: inzicht verwerven in en anticiperen op de uitdagingen van morgen, zodat de Bordeaux-wijnen ook in de komende decennia aan de top blijven. Zodat zij vernieuwend en competitief blijven.
We doen veel onderzoek, vooral op het gebied van biodiversiteit of het plantgoed, dat een belangrijke rol speelt in het productieproces: het verminderen van de productiemiddelen, bijvoorbeeld door het ontwikkelen van ziektebestendige wijnstokrassen. We helpen de natuur een handje door wat zij zelf doet bij te sturen... We kruisen rassen door bestuiving en we analyseren hun prestaties.
We zijn ook betrokken bij het Klimaatplan 2025, dat tot doel heeft het broeikaseffect te verminderen door het gebruik van water, elektriciteit en fossiele brandstoffen terug te dringen en tegelijkertijd het gebruik van hernieuwbare energie te bevorderen.
De technische directie van de CIVB is ook betrokken bij de ontwikkeling van het Milieumanagementsysteem (SME) en de ‘Responsabilité Sociétale des Entreprises’ (RSE), en wil 100% van de spelers in de wijnsector daarbij betrekken. Duurzaamheid kan alleen worden gewaarborgd als we bij het beheer van landbouwbedrijven ook rekening houden met milieu- en maatschappelijke vraagstukken. Mijn rol bestaat erin het engagement van iedereen te coördineren.
Céline Renaud – Kwaliteits- en milieuverantwoordelijke Wijngaarden Ducourt – Bordeaux, Bordeaux Supérieur, Entre-Deux-Mers, Castillon Côtes de Bordeaux, Saint-Emilion, Montagne Saint-Emilion
www.ducourt.com
Welke weg heb jij afgelegd in de wereld van de wijn? Na een universitaire graad in toegepaste biologie en een specialisatie in kwaliteit, ben ik heel toevallig in de wijnwereld terechtgekomen, omdat ik mijn specialisatiejaar in Bordeaux deed.
Wat is je huidige functie? Ik ben verantwoordelijk voor kwaliteit en milieu, binnen een familiebedrijf dat zelf gecertificeerd is volgens ISO 9001 en collectief volgens ISO 14001, als lid van het SME Bordeaux-wijnen. In die functie werk ik werk ik elke dag actief op deze twee aspecten (updaten van documenten en kapitaliseren van kennis, behandeling van anomalieën, monitoring van indicatoren, sensibilisering, audits...).
Waarom heb je net voor deze functie gekozen? Het is een functieoverschrijdende opdracht die het mogelijk maakt om met alle actoren van het bedrijf te werken.
Wat vind je het leukst in je beroep? Dicht bij de natuur en het leven staan, de seizoensgebondenheid van de activiteiten en het belang van externe factoren.
Welke wijnen wil je maken? Een wijn die ons voldoening geeft en een plezierwijn die is aangepast aan de verwachtingen van de consument (plezier bij het maken en plezier bij het drinken).
Welke vernieuwingen bracht jij tot stand? De bedrijfs- en organisatienormen bieden alle actoren een operationeel kader dat hen in staat stelt zich volledig op hun beroep te concentreren.
Wat is jouw droom voor de toekomst? Het bedrijf betrekken bij andere voortgangsinitiatieven en tegelijkertijd de bestaande initiatieven bestendigen. GLOSSARIUM
Operationeel manager
De Operationeel manager implementeert de strategie van de onderneming. Zij is verantwoordelijk voor het technisch, commercieel en administratief beheer van het bedrijf. Zij volgt de volledige productie van de wijnstokken en de wijn, op het vlak van kwantiteit en kwaliteit. Met de steun van de technisch directeur of samen met de ‘chef de culture’ en de keldermeesteres beslist zij over de toepassing van nieuwe technieken voor het beheer van de wijngaard en de bereiding van de wijn.
Productie- en operationeel manager
Zij is verantwoordelijk voor de wijnproductie van een domein en neemt deel aan de strategische keuzes en de uitvoering ervan. Hij/zij is verantwoordelijk voor het technisch beheer van het bedrijf. Zij volgt de volledige productie van de wijnstokken en de wijn, op het vlak van kwantiteit en kwaliteit. Zij is ook verantwoordelijk voor de commerciële en administratieve aspecten.
Cheffe de culture
Verantwoordelijk voor de wijngaard, de goede ontwikkeling ervan, maar ook voor het werk dat in de wijngaard moet worden uitgevoerd. Zij plant en begeleidt alle landbouwwerkzaamheden afhankelijk van de ontwikkeling van de wijnstok en de weersomstandigheden. Zij is verantwoordelijk voor de technische leiding van de wijngaard, en waakt over het respect voor het milieu en de kwaliteit van de druiven.
Œnologe
Etymologisch betekent œnologe "zij die de wetenschap van de wijn bezit". Œnologen zijn zeer gespecialiseerde wetenschappers. Zij beheersen de biochemie, de biologie van de wijnbouw, chemische en microbiologische analyses, wijnbereidingstechnieken, enz. De œnologe draagt bij tot de verbetering van de kwaliteit van de wijnen. Zij wendt haar wetenschappelijke, juridische en technische kennis aan voor het begeleiden en bewaken van de wijnproductie. Haar aandacht gaat vooral naar de wijnbereiding. Zij houdt toezicht op de gisting in de kelder, de behandeling van de wijnen en hun verpakking. Zij adviseert de wijnbouwers bij de keuze van druivenrassen en de aanplant van wijnstokken. Zij voert ook analyses uit en doet technologisch onderzoek om de druivenrassen te verbeteren.
Keldermeesteres (of cheffe caviste of cheffe de cave)
De keldermeester(es) staat in voor de verzorging van de wijnen die in een wijnkelder of wijnopslag zijn opgeslagen. In samenwerking met de œnolo(o)g(e) superviseert hij/zij alle handelingen die leiden tot de productie van de wijn. Als zodanig is hij/zij een professional op het vlak van de fermentatie. De keldermeester(es) neemt de ruwe druiven van de oogst in ontvangst, vóór de fases van de rijping van de wijn, de bereiding van de cuvées en het bottelen, en zorgt voor de materiële organisatie en het beheer van de wijnopslag: naleving van de normen inzake hygiëne, beheer en controle van de voorraden, administratieve aangifte van de oogst.
Technisch directrice
Zij is verantwoordelijk voor de wijngaard en de productie van de wijnen. Zij superviseert alle wijnbouwactiviteiten (snoeien, behandelen, oogsten, het toepassen van een doordachte teelt, enz.) en de wijnkelder (wijnbereiding, rijping, opslag, botteling). Zij staat garant voor de productiemiddelen en de kwaliteit van de producten.
Kwaliteitsverantwoordelijke
In een onderneming die wijn produceert, verhandelt of verkoopt (domein, kelder of winkel) stelt de kwaliteitsverantwoordelijke actieplannen voor op het gebied van productkwaliteit, hygiëne, veiligheid en milieu, en voert deze uit. Hij/zij waakt erover dat reglementen en normen worden nageleefd en verwerkt ze in het kwaliteitsbeleid van de onderneming, conform de interne ontwikkelingsstrategie. Zij stelt procedures op om de kwaliteit, de veiligheid en het respect voor het milieu te bewaken. De kwaliteitsverantwoordelijke zorgt voor een vlot verloop van de certificeringen en dus ook de audits.